Isinyathelo SeMbube Nge Ngonyama Trust Board Namakhosi Sizowumisa Ngqi UZulu
EMUVA kokulalela inkulumo kaNdunankulu kaZulu osanda kuqokwa ebingoMsombuluko eThekwini, uMfundisi uThulasizwe Buthelezi ngibe sengilingeka ukuba ngibe nombono. UMfundisi Buthelezi umenyezelwe ISilo samaZulu uMisuzulu KaZwelithini emkhosini wempi yaseSandlwana eNquthu ngesonto eledlule njengozothatha isikhundla sikaNdunankulu wesizwe ebesiphethwe ngobuchule Inkosi yakwaPhindangene, uMntwana Mangosuthu Buthelezi. Lona ngumsebenzi obalulekile embusweni wakwaZulu.
Kulo mcimbi Isilo sabe sesimemezela ozongena esikhundleni esisha seSekela likaNdunankulu, Inkosi Phathisizwe Chiliza obekade enguSihlalo weNdlu yabaHoli boMdabu (Provincial House of Traditional Leadership) esifundazweni sakwaZulu-Natali.
Inkulumo eyethulwe uMfundisi uButhelezi izolo ibigxile kwisakhiwo sobukhosi nendlela yokuthuthukisa iqhaza lawo emiphakathini abusa kuyo. Kuthokozisile ukuzwa kule nkulumo ngesinyathelo seMbube sokwakha isivumelwano nesikhungo i-National School of Government ukuba kuqeqeshwe amakhosi odabeni lokuthuthukiswa komnotho ukuze kuthuthukiswe imiphakathi ayibusayo.
Lesinyathelo akungabazisi ukuthi sizokwenza omkhulu umehluko ezindaweni ezisemaphandleni njengoba amakhosi esezoba neqhaza elibonakalayo ngokuthuthukiswa kwazo. Sizowabona edlala enkulu indima ekudaleni amasu okwakha amathuba emisebenzi ezindaweni zawo futhi aphinde akhuthaze izinhlelo zokuthuthukisa umnotho wasemakhaya.
Angeke kufihlwe ukuthi kulendlela yokubusa yamanje nomthetho okhona i-Traditional Leadership Act akucacile ukuthi amakhosi kanye naso Isilo uqobo babambe liphi iqhaza kwintuthuko yabantu ezindaweni ababusa kuzo ngaphandle kokuba abantu abahlonishwayo. Leli qhinga eliqhamuka neMbube libonakala liyigxathu elibheke phambili.
Isisekelo sokuphathwa kwezwe lakwaZulu sihle kodwa kunezigatshana okumele zithi ukuphuculwa kanti kuyabonakala ukuthi iMbube iyakubona lokho futhi ifuna ukubhekana nakho mahlanze.
Odabeni lomhlaba, kunebhodi eyasungulwa uMntwana wakwaPhindangene, iNgonyama Trust Board (ITB) okuyiyo ebhekene nokuphathwa nokunye okuthinta umhlaba kaZulu ongaphansi kwamakhosi. Lesi khwama singaphansi koMnyango kaZwelonke wezemiHlaba, Ezolimo, kanye nokuThuthukiswa kwezindawo zasemakhaya. Okuqaphelekile ukuthi ngaphansi kwalomnyango akubonakali ukuthi abantu ezindaweni zamakhosi basizakala kanjani ngaso.
Kuvelile enkulumeni kaMfundisi Buthelezi ukuthi ISilo sikhathazekile ngalokhu futhi sisaxoxisana nezinhlaka ezithile ukuhlonza ukuthi kusanesidingo yini ukuba i-ITB ibe ngaphansi komnyango ose-Cape Town ekubeni amakhosi enezinhlaka zawo ezifundazweni ezisebenza kahle nezibekwe umthetho futhi eziseduze kwabantu njenge-Provincial House of Traditional Leadership.
Yonke imicabango yeMbube ikhomba ukuthi inhloko yoMbuso kaZulu inohlelo olucacile lokubusa isizwe ebesiphethwe uyise waso ngobuchule. Okuqaphelekayo lapha ukuthi iMbube ebusayo manje ayizimisele ngokuba isakhiwo samakhosi sibe ngesabantu abahlonishwayo nje kuphela nabakhuluma emicimbini kodwa sifuna basebenzele imiphakathi.
Isinyathelo sokuwahlomisa ngolwazi lokwakha umnotho siyigunundu eliyohlala ingunaphakade ngaphansi kwezindawo zawo futhi kuzokwenzeka njengegama ukuthi uZulu ume ulingane nezwe lawo. Kuyathokozisa kakhulu lokhu, kwenza kungabinakwesaba ngekusasa lalesi sakhiwo esibaluleke kangaka kanye nokuvikeleka komhlaba wakwaZulu.
Umhleli